Melatonin Nedir?
Beyindeki epifiz bezinden salgılanan melatonin hormonunun insan sağlığı üzerinde ciddi etkisi vardır. Ana görevi vücudun sirkadiyen ritmini düzenlemektir. Ancak uyku ritmi ve vücut ısısının düzenlenmesinde de önemli bir role sahiptir. Vücuttaki tüm yapılara ulaşmasını sağlayan lipofilik özelliğinden dolayı bilinen en güçlü antioksidan olan Melatonin, bağışıklık sistemini güçlendirme ve hücre yenilenmesi gibi birçok önemli işlevi yerine getirmesini sağlar. Melatonin hormonunun beyinden salınması için hava karanlık olmalıdır. Bu durum beyindeki pinealositler yani ışığa duyarlı hücreler tarafından kontrol edilir.
Böylece melatonin salınımı hava parlak olduğunda durur ve hava karardığında tekrar başlar. Bu nedenle melatonin, Drakula hormonu olarak da bilinir. Akşam 21.00 ile 22.00 arasında serbest bırakılmaya başlayan Melatonin, 02.00 ile 04.00 saatleri arasında en yüksek seviyeye ulaşıyor. 05.00-07.00 saatleri arasında tekrar düşmekte ve bu zaman aralığından sonra alt sınıra yani bazale doğru çekilmektedir. Bir kişinin vücudunda, ortalama olarak bir gecede toplam 30 mg. melatonin sentezlenir. Böylelikle gündüz kanda 0-20 pg / dl olan melatonin seviyesi gece saatlerinde 50-200 pg / ml seviyesine yükselir.
“Melatonin nedir?” Soru bu şekilde cevaplanabilir. Melatonin hormonunun yaklaşık% 85’i epifiz bezinden salgılanırken kalan% 15’i mide, bağırsak, kemik iliği, retina, deri ve beyaz kan hücreleri tarafından salgılanır. Kişide antidepresan etki yaratan ve kanserden kalp hastalıklarına kadar pek çok hastalığın varlığıyla ilişkilendirilen melatonin bilinen en güçlü antioksidan olduğu için fizyolojik ve psikolojik sağlık için olmazsa olmazlardandır. Bu nedenle gece melatonin salgılanırken televizyon seyretmek, cep telefonu ile vakit geçirmek, ışığa ve özellikle mavi ışığa maruz kalmak uyku kalitesini ve vücudun hastalıklara karşı direncini azaltan faktörler arasındadır.
Melatonin Nasıl Salgılanır?
Melatonin beyindeki epifiz bezinde bulunan pineolasit hücreleri tarafından salgılanır. Işığa duyarlı pineolastik hücreler, havanın koyulaşmasıyla doğrusal olarak hormon salınımını arttırır. Melatonin hormonu üretiminde kullanılan ana bileşen olarak ifade edilen triptofan, öncelikle serotonine dönüşür. Gün boyu salgılanan ve mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin, hava kararınca yerini melatonin hormonuna bırakır. Işığa duyarlı retina hücreleri olarak tanımlanan fotoreseptörlerin beyindeki pinealositlerle bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Gün ışığının kaybolmasıyla birlikte bu hücreler, beyindeki epifiz bezine ışık miktarında azalma olduğu bilgisini aktarırlar.
Ülkemizde melatonin, kış aylarında daha uzun geceler olması nedeniyle daha uzun süre salgılanmaktadır. Ancak bu durum doğrudan kişinin yaşı ile ilgilidir. Yani bir kişi yaşlandıkça melatonin salgılanma miktarı azalır. İnsan vücudunun ışığa maruz kalması, uyku düzeninin farklılaşmasında anahtar bir mekanizmadır. Işık kaynağı, retinadan başlayarak beyindeki hipotalamik alana kadar sinirleri uyarır. Hipotalamustaki üst kiyazmatik çekirdek (SCN) bölgesi ışığın değişimi ile ilgili bilgileri aldıktan sonra bu bilgiyi epifiz bezine göndererek melatonin salınımını başlatır. Böylece uyku ve uyanıklık hissi oluşur. Melatonin salınımı arttıkça beyne gelen uyaranlar daha az algılanır ve uyku hissi oluşur. Melatonin uyku sonrasına kadar kan seviyesinde yüksek kalır.
Melatoninin Faydaları Nelerdir?
- Düzenleyerek vücuttaki yağ hücrelerini dengeler.
- Melatonin hormonu bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Melatonin hormonu vücuttaki iltihabı azaltır.
- Melatonin hormonunun göz sağlığı üzerindeki etkisi oldukça yüksektir.
- Melatonin hormonu antioksidan olarak kullanılır
Melatonin Hormonunun Eksikliği Nedir?
İleri yaştaki insanlarda melatonin hormonu seviyesi düşmeye başlar. Genç bireylerde yüksek oranda melatonin hormonu salgılanırken bu oran yaşlı bireylerde önemli ölçüde azalmaktadır. Melatonin hormonu seviyesi normalden daha fazla azalmaya başlarsa yaşlanma süreci daha hızlı başlar ve bir miktar rahatsızlık olma ihtimali artar. Stres, uyku düzeni eksikliği, huzursuzluk, sigara ve alkol kullanımı, çok fazla kahve tüketimi vb. Faktörler melatonin eksikliğini etkileyebilir. Melatonin hormonunun eksikliği depresyona neden olabilir.
