Kaba Kulak Nedir?
Kaba Kulak Nedir Nasıl Oluşur?
Kabakulak; bir virüsün neden olduğu oldukça bulaşıcı bir çocukluk hastalığıdır. Hastalık esas olarak parotis bezi adı verilen büyük tükürük bezinde iltihaplanma ve şişmeye neden olur. Parotis bezleri şişmiştir; ağrı, hassasiyet ve yutma güçlüğü gibi rahatsızlıklara neden olabilir. Parotis bezinin yanı sıra yüzde iki çift tükürük bezi vardır. Bu diğer bezler kabakulaktan daha az etkilenir. Kabakulak olan kişiler bu hastalığa ikinci kez yakalanmazlar. Çünkü vücut virüsle temas ettiğinde, insanları tekrar enfekte olmaktan koruyabilir.
Kabakulak Nedir?
Kabakulak, genellikle kulakların etrafında en çok yer kaplayan tükürük bezlerini (parotis bezleri) etkileyen viral bir enfeksiyondur. Hastalık, yüzün her iki yanındaki bezlerden birinin veya ikisinin şişmesine neden olabilir. Bu tükürük bezi kulağa yakın ve şişmiş, dolayısıyla adı. Kabakulakta parotis bezlerinin yaklaşık%70’i yer alsa da diğer bezler ve sinir yapıları farklı frekanslarda etkilenebilir. Bazen kabakulak virüsü testislerin, yumurtalıkların, pankreasın veya meninkslerin (beyin ve omurilik çevresindeki zarlar) iltihaplanmasına da neden olabilir. Kabakulak için etkili bir antiviral tedavi seçeneği yoktur. Yalnızca semptomları hafifletmek ve kontrol altına almak için tedavi edin.
Kabakulak Neden Olur?
Kabakulaklara, Paramyxovirus ailesine ait zarflı bir RNA virüsü olan kabakulak virüsü neden olur. Virüs, Ocak ve mayıs ayları arasında daha kolay yayılma fırsatı buldu. Bu nedenle bu hastalık bu aylarda daha da yaygın hale geldi. Kabakulak aşısı keşfedilmeden önce enfeksiyon sıklığı çok yüksekti, günümüzde erken etkili aşılama ile bu oran büyük ölçüde azaltılmıştır.
Kabakulak, kişiden kişiye hızla yayılan bir enfeksiyondur. Virüs; tükürük, burun salgıları ve yakın kişisel temas yoluyla bir kişiden diğerine kolaylıkla yayılır. Hasta olan kişinin etrafta olması ve kişi ile doğrudan temas halinde olması, hastalıktan şüphelenmek için yeterlidir. Patojen virüs insan vücuduna girdikten sonra ilk üreme solunum yolunu kaplayan hücrelerde gerçekleşir. Daha sonra vireminin yayılmasıyla virüs, glandüler doku ve sinir hücreleri istila edildi.
Toplu yaşam alanları; özellikle okullar, kurslar, kreşler, parklar, oyun alanları gibi çocukların bir araya geldiği yerlerde bu hastalığın yayılmasının kolay olduğu söylenebilir. Zayıf insan bağışıklığı, hastalığın ciddiyetini belirleyen önemli faktörlerden biridir. Bu nedenle duyarlı kişilerle temastan kaçınılmalı, yaşam koşulları iyileştirilmeli ve bağışıklığı artırmak için semptomatik tedavi uygulanmalıdır. Kabakulakların bulaşma yolları şu şekilde sıralanabilir:
- Hapşırma veya öksürme yoluyla virüsle temas yoluyla yayılır
- Enfekte bir kişiyle paylaşılan kaplar ve yiyecek kapları kullanın
- Enfekte olan biriyle yiyecek ve içecek bölüşmek
- Öpüşmek
- Enfekte bireyin burnuna ya da ağzına ve sonra başka yerlere dokunarak bu yüzeyleri kontamine etmesi
Kabakulak Belirtileri Nelerdir?
Hastalığa neden olan virüs bulaşmış bazı kişilerde kabakulak belirtisi olmayabilir veya semptomlar hafif olabilir. Belirtiler çoğunlukla birey virüse maruz kaldıktan yaklaşık iki ila dört hafta içerisinde oluşmaya başlar. Virüs ile temastan sonraki asemptomatik döneme kuluçka dönemi denir. Bu sürenin sonunda ilk klinik belirtiler ortaya çıkar. Kabakulak hastalığının ilk belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Yorgunluk hissi
- Halsizlik hissi
- Genel vücut ağrıları oluşumu
- Baş ağrısı başlangıcı
- İştah kaybı oluşumu
- Mide bulantısı hissetmek
- Hafif ateş yükselmesi
Bu ilk semptomlar, parotis bezlerinde şişme ve hassasiyet ve 38 derecenin üzerinde yüksek bir sıcaklıktır. Hastalığın ileri evrelerinde şişlik genişleyerek kulak bölgesine kadar uzanır ve yüzde belirgin bir asimetri oluşturur. Hastaların dörtte birinde şişlik tek taraflı görülür. Hastalarda görülebilen diğer bazı belirtiler ise şu şekildedir:
- Çiğneme güçlüğü yaşamak
- Çiğneme sırasında ağrı oluşumu
- Eklemlerde ağrısı başlangıcı
- Ağız kuruluğu hissi
- Hafif karın ağrısı oluşumu
- Şişliğin olduğu yüz kısmında ağrı hissi
Kabakulak nadiren yetişkinlerde görülür. Belirtiler genellikle çocukluk çağındakilere benzer. Ancak bazen durum daha ciddi olabilir ve komplikasyon riski daha yüksektir.
Kabakulak Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kaba kulak viral bir hastalık olduğu için antibiyotik tedavisine yanıt vermez. Antibiyotikler ancak hekim, kanser tedavisi veya organ nakli nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanan bireylerde ikincil enfeksiyonları önlemenin gerekli olduğuna inandığında reçete edilebilir. Hastalık sırasında ağrıyı gidermek ve semptomları hafifletmek için bazı uygulamalar yapılabilir. Bu uygulamalar şunları içerir:
- Hastalık sırasında yeterli yatak istirahati hastayı izole etmek ve bağışıklığı güçlendirmek için faydalıdır.
- Buz, şişkinliği ve hassas bezleri rahatlatmak için kullanılabilir.
- Çok fazla sıvı tüketmek, yüksek ateş nedeniyle kaybedilen vücut sıvılarını yenilemek için önemlidir.
- Ilık tuzlu su çözeltisi ile gargara yapmak rahatlama oluşturabilir.
- Çorba, yoğurt ve çiğnenmesi basit olan yiyecekler tüketmek (Bezlerdeki şişlik ve hassasiyet sebebiyle çiğnemek acı verici olabilir)
- Tükürük bezlerinde daha çok ağrıya sebep olabilecek asitli yiyecek ve içeceklerden uzak durulması gerekir.
- Yüksek ateşi düşürmek ve ağrıları azaltmak için doktorun tavsiye etiği ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçları alınması rahatlama sağlar.
Kabakulak aşıyla önlenebilir bir hastalıktır. Bu nedenle hastalığı önlemenin en etkili yolu aşıdır. Aşılanan kişi patojenik bir virüsle karşılaşırsa, semptomları yoktur veya sadece hafiftir. Kabakulak hastalığının yayılmasını azaltmak için, üçlü aşı (kızamık, kabakulak ve kızamıkçık) genellikle insanları virüse karşı bağışık hale getirmek için doğumdan sonraki ilk yıl içinde yapılır.
