Sosyal Fobi Nedir? Tedavisi Var Mıdır?

Sosyal Fobi Nedir?

Sadece bir dakika için gözlerinizi kapatın ve bir odaya doğru girdiğinizi ve orada bazı dostlarınızı ve iş arkadaşlarınızı gördüğünüzü hayal edin, aniden yere doğru bakıyorsunuz ve üstünüzde bir tene bile kıyafet olmadığının fark ediyorsunuz. Sosyal fobisi bulunan bireylerin bir toplumsal ortamda kaldığında neler hissettiklerini bu hikâye ile çok iyi anlaşılmaktadır. Çok fazla bir utanç hissediyorsunuz, odadan bir an önce çıkım uzaklaşarak kaçıp gitmek istersiniz, sanki ölecek durumda olduğunuzu hissederseniz, hiç kimseyi tekrar dan görmek istemezseniz. SF kişilerin diğerleri tarafından yargılanabileceği duygusunu taşıdığı toplumsal durumlarda mahcup veya rezil olacağı meselesinde belirgin ve sürekli bir korkusunun olduğu bir kaygı hastalığıdır. Bireyler diğerleriyle iletişimde bulunmalarını zorunlu kılan veya bir eylemi diğerlerinin etrafında iken yerine getirmeleri zorunlu olan durumlardan korkarlar ve bu gibi durumlardan olabildiğince uzak durmaya çalışırlar. Diğerlerinin kendileriyle alakalı olarak anksiyeteli, zayıf, kaçık veya aptal benzeri düşüncelerde bulunacağının fikrine kapılırlar. Ellerinin veya seslerinin titrediğinin anlaşılabileceğine dair kaygılarından dolayı toplum içinde konuşmaktan sakınabilirler veya düzgün bir şekilde konuşamıyor gibi gözükmekten çekindikleri için diğerleri ile karşılıklı konuşurken aşırı kaygı hissedebilirler. Başka insanların ellerinin sallandığını görmesinden utanç hissedeceklerinde korktuklarında dolayı diğerlerinin yanında yemekten, içmekten veya yazı yazmak gibi basit aktiviteleri yapmaktan kaçınabilirler.

Sosyal Fobinin Belirtileri Nelerdir

• Toplum içerisinde telefon görüşmesi yapma
• Küçük bir grup etkinliğin içerisinde yer alma        
• Toplum içerisinde yemek yeme         
• Toplum içerisinde bir şeyler içme        
• Yetkili biri ile konuşma yapabilme                      
• Dinleyiciler önünde konuşma, rol yapma gibi etkinlikler                                                         
• Partiye/ eğlenceye gitme ve eğlencelere dahil olma                                              
• Başkaları tarafından izlenirken çalışmak zorunda olmak     
• Başkaları tarafından izlenirken yazmak zorunda olmak        
• Çok iyi tanımadığı biriyle telefonda görüşme yapmak
• Çok iyi tanımadığı biriyle yüz yüze konuşması gerekmesi
• Yabancılarla karşılaşma ihtimali                            
• Genel tuvaletleri kullanma zorluğu                           
• Birilerinin oturduğu odaya girme ve oturma                  
• İlgi odağı olma ihtimali                                               
• Bir toplantıda hazırlıksız konuşma yapması gerekmesi    
• Yetenek, yeti ya da bilgi testine tabi tutulma durumu  
• İyi tanımadığı birine onaylanmadığını ya da aynı düşüncelere sahip olmadığını ifade etme           
• Çok iyi tanımadığı birinin gözlerinin içine bakabilmek                                             
• Önceden hazırlanmış bir raporu bir gruba sözel olarak sunum yapmak
• Romantik ya da cinsel ilişki amacıyla birini tavlamaya çalışmak                                      
• Alınan bir malı parasını geri almak üzere iade etme eyleminde bulunmak
• Parti / davet oluşturup uygulamak                                                 
• Israrlı bir satıcıya karşı hayır diyebilmek

Sosyal Fobi Nasıl Tedavi Edilir?

SF’de hap kullanım tedavisi ve psikoterapi (konuşmaya dayalı ruhsal tedavi) yöntemleri kullanılır. Kişinin hastalık boyutuna göre bazen tek başına psikoterapi, bazen ilaç tedavisi uygulansa da çoğunlukla her ikisinin birlikte uygulanmasında başarı çok daha yüksek orandadır. İlaç tedavisinde genellikle serotonin sistemi üstünde etkili bulunan ilaçlar tercih edilir. Tedavinin ilk zamanların da hafif bulantı, baş ağrısı, uyku bozukluğu, midede rahatsızlığı benzeri geçici yan etkiler çıkabilmektedir, ilerledikçe bu belirtilere bedeni alışabileceği kişiye haber verilir. Bu ilaçlar hiçbir şekilde bağımlılık oluşturmaz, kalıcı tahribat oluşumu veren yan etkileri bulunmaz. İlaç tesirinin ortaya çıkması için iki-üç hafta kadar kullanmak gerekir. İlacın etkili olup olmadığına anlamak ve karar vermek için en az 10 hafta süre uygulanmalıdır. Tedavi zamanı, ortalama 9-12 aydır. 
SF’de en çok kullanılan terapi biçimi Bilişsel ve Davranışçı Terapidir.  Bilişsel terapide kaygı hisleri ve bu kaygıya karşın oluşabilecek olan bedensel tepkileri anlama, kaygı oluşturan durumlardaki düşüncelerin ne olduğunu saptama, bu düşüncelere karşı başa çıkma yöntemleri oluşturma gibi aşamaları vardır. Davranışsal terapide ise model olma, korkuların üstüne gitme, tepkileri daha net anlayabilmesi için rol yapma, gevşeme eğitimi, sosyal beceri eğitimi benzeri her hastada daha değişik kullanılabilecek yöntemler bulunmaktadır. Bunun dışında aile ve grup terapisi yöntemi de uygulanabilir.